Birçok ülke 2024’ü seçimlerle geçirdi..
Dünya bu yıl ABD, Hindistan, Gürcistan, Venezuela, Tayvan, Pakistan, Bangladeş, Sri Lanka, Finlandiya, Endonezya, Rusya, Meksika, Avusturya ve Japonya’daki seçimlere sahne oldu.
Birçok ülke de, tartışmalı seçim kampanyaları, hükümet kurma süreçleri, uzayan seçimler ve neticeleri tanımayan karşıcılık partileriyle gündeme geldi.
AA, ABD başkanlık seçimleri başta olmak suretiyle yıla damgasını vuran seçimleri derledi.
ABD SEÇİMLERİNİN GALİBİ TRUMP OLDU
ABD başkanlık seçimlerinde, seçmenler, esas olarak destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor. “Seçiciler Kurulu” adında olan bu sistemde her eyalete değişik ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor.
Bu sayının yarıdan 1 fazlasına şu demek oluyor ki 270 delegeye ulaşan aday, başkan olmaya hak kazanıyor.
Amerikalılar, 5 Kasım’da hem ülkeyi 4 yıl yönetecek yeni başkan için Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Kamala Harris içinde tercih yapmış oldu hem de yasaların çıkarılmasında kilit rol oynayan ABD Kongresinin iki kanadı Senato ile Temsilciler Meclisinin yeni üyelerini belirledi.
Cumhuriyetçi Parti’nin talibi Trump, 60. başkanlık seçiminde 270 delegeyi aşarak ülkenin 47. başkanı olmaya hak kazanmıştır.
Trump, 20 Ocak 2025’te yemin ederek göreve resmen başlamış olacak.
SEÇİM SÜRECİ FARKLI OLAYLARA SAHNE OLDU
ABD’de başkanlık seçimlerinin kampanya süreci kargaşa ve bunalımlı geçti.
Beyaz Saray’a giden yolun ilk etabı olan ön seçim sürecinde Demokrat Parti’de mevcut ABD Başkanı Joe Biden, Cumhuriyetçi Parti’de ise Trump, partilerinin başkan talibi olabilmek için lüzumlu delege sayısına rahat şekilde ulaştı.
Yaşı ve akıl sağlığıyla ilgili tartışmaların büyümesi üstüne Biden, adaylıktan çekildiğini ve yerine Başkan Yardımcısı Kamala Harris’i önerdiğini duyurdu.
Trump, 13 Temmuz’da Pensilvanya eyaletinin Butler bölgesindeki mitinginde, kürsüden destekçilerine hitap etmiş olduğu sırada silahlı saldırıya uğradı. Trump’a yönelik suikast girişiminde, mitinge katılan 1 şahıs öldü, 2 şahıs yaralandı.
Cumhuriyetçi Trump ek olarak, hem politika hem de iş dünyasındaki sansasyonel söylem ve eylemlerinin yanı sıra hakkında oluşturulan davalarla da kampanya süreci süresince gündemden düşmedi.
TRUMP’IN BAŞARILI
Bir dönem aranın peşinden Beyaz Saray’a yeniden gitmeye hak kazanan Trump, 2004’ten bu yana rakibine oy oranında üstünlük elde eden ilk Cumhuriyetçi aday oldu.
Trump ek olarak, ABD seçim tarihinde eleştiri öneme haiz, değişik dönemlerde siyasal eğilimler ve seçmen demografisine bağlı değişim gösteren salıncak eyaletlerin hepsinde rakibine üstünlük sağlayarak bir seçimde tüm salıncak eyaletleri kazanan nadir siyasetçilerden biri olarak kayıtlara geçti.
Cumhuriyetçiler de hem Senato hem de Kurultay’nin öteki kanadı Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu sağlayarak mühim bir başarıya imza attı.
HİNDİSTAN’DA HAFTALAR SÜREN GENEL SEÇİMLER
Hindistan’da 19 Nisan’da başlayıp 1 Haziran’a kadar devam eden genel seçimler kapsamında 1 milyara yakın seçmenin ortalama 650 milyonu, federal parlamentonun alt kanadı Halk Meclisi (Lok Sabha) üyelerini belirlemek için oy kullandı.
Son seçimlerden galip çıkan Hindistan Başbakanı Narendra Modi, başlangıcında olduğu Bharatiya Janata Partisi (BJP) liderliğinde kurulan “Ulusal Demokratik İttifakı (NDA)” ile onlarca karşıcılık partisinin “Hindistan Ulusal Kalkınma Kapsamlı İttifakı (INDIA)” adı altında toplandığı geniş koalisyona karşı yarıştı.
Halk, ilk aşaması 19 Nisan’da süregelen seçimlerde 26 Nisan, 7, 13, 20, 25 Mayıs ve son olarak 1 Haziran’da oy kullandı.
4 Haziran’da açıklanan sonuçlara nazaran, seçimlerden galip çıkan, Modi’nin başlangıcında olduğu BJP liderliğinde kurulan NDA oldu.
Modi’nin partisi BJP 2019’daki genel seçimlerde 303 sandalyenin sahibi olurken bu seçimlerde iskemle sayısını 240’a düşürdü. Öte taraftan, karşıcılık ittifakı INDIA, anketlerdeki tahminlerin oldukça üstünde oy alarak Halk Meclisi kanadındaki 543 sandalyenin 231’ini elde etti.
GÜRCİSTAN’DA MUHALEFET SEÇİM SONUÇLARINI TANIMADI
Gürcistan’da halk, ülkenin, 1991’de bağımsızlığını kazanmasından bu yana 11. parlamentoyu seçmek için 26 Ekim’de sandık başına gitti. Merkezi Seçim Komisyonuna nazaran, kayıtlı 3 milyon 508 bin 294 seçmen, 150 milletvekilini belirlemek için oy kullandı.
Seçim sonucuna nazaran, yüzde 53,93 oy alan iktidardaki Gürcü Imgesel Partisi yüzde 53,93 oyla ilk sırada yer aldı.
Gürcistan Cumhurbaşkanı Salome Zurabişvili ise seçime “Rus operasyonu” ile müdahale edildiğini iddia ederek, seçim neticelerini kabul etmeyeceklerini belirtti. Zurabişvili, seçim neticeleri tanımayan karşıcılık partileri ve halkı neticeleri protesto etmek suretiyle başkent Tiflis’te toplanmaya çağırdı.
Göstericiler, hükümetten yeni parlamento seçimlerinin yapılmasını talep etti.
Avrupa Birliği (AB) üyesi bazı ülkeler Gürcistan’daki seçim neticelerini tanımayacaklarını açıklarken bu ülkelerden gönderilen heyetler, ülkedeki makamlarla seçimlere ilişkin temaslarda bulunmuş oldu.
Gürcistan Başbakanı İrakli Kobakhidze ise seçimi neticelerini kabul etmeyen muhalefetin günlerce devam eden protestosuna karşın yeni parlamentonun 25 Kasım’da toplanacağını bildirdi.
Ülke tarihinde ilk kez cumhurbaşkanı 300 kişiden oluşan seçim kurulunca 14 Aralık’ta seçildi. Sonuca nazaran, Gürcistan Ulusal Futbol Ekibi formasını 1992-2002 yıllarında giyen ve 2016’dan beri milletvekilli olarak vazife icra eden Mikheil Kavelaşvili, ülkenin 6. cumhurbaşkanı seçildi.
VENEZUELA’DA SEÇİM SONRASI PROTESTOLARDA 28 KİŞİ ÖLDÜ
Venezuela’da 28 Temmuz’daki devlet başkanı seçimini Nicolas Maduro, yüzde 51,20 oyla üçüncü kez kazanmıştır.
Karşıcılık koalisyonu Birleşik Demokratik Platform (PUD) talibi Edmundo Gonzalez ve muhalif önder Maria Corina Machado ise seçim neticelerini reddetti.
Gonzalez, hakkında tutuklama sonucu çıkarılmasının peşinden eşiyle 8 Eylül’de İspanya Hava Kuvvetlerine ilişkin uçakla Caracas’tan Madrid’e gitti.
Seçim sonucuna yönelik protestolarda 28 şahıs yaşamını yitirirken, 1000’den fazla şahıs yaralandı ve 2 bin 400’ü aşkın şahıs gözaltına alındı.
Seçim sonrasındaki süreçle ilgili şeffaflığın sağlanması ve itidalli davranılması çağrısında bulunan ABD ve bazı AB ülkeleri, karşıcılık talibi Gonzalez’i seçilmiş devlet başkanı olarak tanıdığını deklare etti.
ABD’li milyarder Elon Musk da X hesabından yapmış olduğu “Maduro’nun büyük seçim sahtekarlığı” paylaşımıyla “seçimlere hile karıştırıldığını” öne sürdü. Bu paylaşıma tepki gösteren Maduro, Musk’a karşı, “Kavga mı istiyorsun? Edelim o süre. Elon Musk, ben hazırım.” ifadesini kullandı.
Maduro, 10 Ocak 2025’te düzenlenecek törenle yemin ederek göreve başlamış olacak.
TAYVAN’IN YENİ LİDERİ LAI’NİN KONUŞMASI ÇİN’İN TEPKİSİNİ ÇEKTİ
Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan’da halk, başkanlık ve parlamento seçimleri için ocak ayında sandık başına gitti. Seçimler öncesinde Çin’e ilişkin yüksek irtifa balonlarının Tayvan çevresindeki faaliyetinin arttığı görüldü.
Seçimler, iktidardaki Demokratik İlerici Partinin (DPP) talibi, görevdeki Başkan Yardımcısı Lai Ching-te’nin zaferiyle sonuçlandı. Öte taraftan başkanlık seçimleri ile meydana getirilen parlamento seçimlerinde hiçbir parti Meclis’te çoğunluğu sağlayacak sayıda iskemle kazanamadı.
Başkanlık sisteminin uygulanmış olduğu Tayvan’da Lai’nin hükümet kurabilmek için Meclis çoğunluğuna ihtiyacı olmasa da yasa çıkarabilmesi için salt çoğunluk olan 57 milletvekilinin desteğini alması, bunun için de karşıcılık partileriyle uzlaşması gerekiyor.
Başkan olarak yapmış olduğu ilk konuşmada, Tayvan Boğazı’nın iki yakasındaki statükoyu koruma sözü verirken Çin’e, Tayvan’ı askeri olarak tehdit etmeye son verme çağrısında bulunan Lai, “Anayasaya nazaran Çin Cumhuriyeti’nin (Tayvan) egemenliği tüm olarak halka aittir. Çin Cumhuriyeti ve Çin Halk Cumhuriyeti birbirinin boyunduruğunda değildir.” diye konuştu.
Pekin yönetimi, konuşmadan 4 gün sonrasında, Ada ve çevresini kuşatan kapsamlı askeri tatbikata başladı.
PAKİSTAN’DA SEÇİMLER ZOR ŞARTLAR ALTINDA YAPILDI
Pakistan’da 128 milyonu aşkın seçmen, ülkede 5 yıl yasama görevini yürütecek Pakistan Ulusal Meclisi (NA) ve eyalet meclislerinin seçimi için 8 Şubat’ta oy kullandı.
Son haftalarda ülkenin Belucistan ile Hayber Pahtunhva eyaletlerinde yaşanmış olan sertlik vakalarında minimum 36 şahıs öldü. Çoğu zaman seçim görevlileri ile milletvekillerinin hedef alındığı bu saldırılar, seçimlerin güvenli bir atmosferde geçip geçmeyeceğine dair sual işaretlerine yol açtı.
Seçim Komisyonunun paylaşmış olduğu verilere nazaran, seçimleri, eski Başbakan İmran Han’ın partisi Pakistan Hakkaniyet Hareketi (PTI) destekli bağımsız milletvekilleri birinci, eski Başbakan Navaz Şerif’in liderliğini yapmış olduğu Pakistan Müslüman Ligi-Navaz (PML-N) ise ikinci sırada tamamladı.
Öte taraftan, seçimlerden birinci parti olarak çıksa da PTI, oldukça sayıda seçim bölgesinde oyların çalındığını ve rakip partilerin adaylarına kaydırıldığını iddia etti.
PML-N’nin talibi Şahbaz Şerif, 3 Mart’ta Ulusal Mecliste 201 oy alarak ikinci kez Başbakan seçilirken, Pakistan Halk Partisi (PPP) ile PML-N ortak talibi Asıf Ali Zerdari de tekrardan Cumhurbaşkanı seçildi.
BANGLADEŞ’TE MUHALEFETİN SEÇİM BOYKOTLARININ GÖLGESİNDE SANDIĞA GİDİLDİ
Bangladeş’te ana muhalefetteki Bangladeş Milliyetçi Partisi (BNP) ocak ayındaki seçimlerden ortalama 2 ay ilkin Başbakan Şeyh Hasina Vecid hükümeti yerine geçici ve “yansız” bir hükümetin kurulmasını talep ederek protestoya başladı.
Seçim protestoları sebebiyle gerginliklerin sürdüğü dönemde meydana getirilen 12’nci genel seçimlerde, Başbakan Hasina liderliğindeki iktidar partisi Avami Birliği, meclisteki 298 koltuktan 222’sini kazanmıştır.
Hasina’nın yemin ederek göreve başlamasından ortalama 6 ay sonrasında, hükümetin kamuda saptanca sonucu sebebiyle ülke genelinde protestolar başladı. Gösteriler esnasında sertlik vakalarında yüzlerce şahıs yaşamını kaybederken, binlerce şahıs de gözaltına alındı.
Sertlik vakaları artarak sürerken Başbakan Hasina, 5 Ağustos’ta resmi konutundan ayrılarak askeri helikopterle Hindistan’a gitti. Hasina’nın istifasının açıklanmasının peşinden Nobel ödüllü Muhammed Yunus, geçici hükümet başkanı olarak yemin edip göreve başladı.
Bu post hakkında tartışma